અમદાવાદમાં આવેલું છે મા ભદ્રકાળીનું 800 વર્ષ જૂનું મંદિર, જાણો ઈતિહાસ

ભદ્રકાળી મંદિર અમદાવાદના સૌથી જૂના મંદિરોમાંનું એક હોવાનું માનવામાં આવે છે અને તે શહેરની મધ્યમાં ભદ્ર કિલ્લાની અંદર આવેલું છે. પુરાવા મુજબ આ પવિત્ર મંદિર ઓછામાં ઓછા 800 વર્ષથી વધુ સમયથી અસ્તિત્વમાં છે. આ મંદિર અમદાવાદની નગર દેવી તરીકે માનવામાં આવે છે.

એવું માનવામાં આવે છે કે પાટણના રાજા અને સાબરમતી નદીના કિનારે કર્ણાવતીના સ્થાપક કર્ણદેવે ભદ્રકાળી મંદિરની સ્થાપના કરી હતી. આજે જેમ ભદ્રનો કિલ્લો અને સિદી સૈયદની જાળી અમદાવાદની ઓળખ બની ચૂક્યાં છે. તે રીતે માતા ભદ્રકાળી માતાનું મંદિર પણ અમદાવાદના ધાર્મિક ચહેરાની ઓળખરૂપ છે. આ મંદિરના જીર્ણોદ્વારનો અગાઉ 2 વખત પ્રયાસ થઈ ચૂક્યો છે.

1895 માં માતાજીના ગર્ભગૃહને ચાંદીનું છત્ર અર્પણ કરવામાં આવ્યું હતું. 1936 માં ગર્ભગૃહના દ્વારની મોકળાશ વધારીને તેને સંગેમરમરથી સુશોભિત કરવામાં આવ્યું હતું. સાથે જ દર્શન મંડપના બન્ને દ્વાર તથા મંદિરના મુખ્ય પ્રવેશદ્વારનો પણ જીર્ણોદ્વાર કરવામાં આવ્યો. એવું કહેવાય છે કે મુગલ સૂબા આઝમખાન તરફથી દર દશેરાએ માતા ભદ્રકાળીને ચૂંદડી અર્પણ થતી.

ભદ્રકાલી મંદિર સંસ્થાનું સંચાલન શ્રી રામ બાલી પ્રાગ તિવારી ટ્રસ્ટ દ્વારા છ મહિના માટે કરવામાં આવે છે અને બાકીના છ મહિના તેનું સંચાલન શ્રી વ્રજલાલ અવસ્થીના પરિવાર દ્વારા કરવામાં આવે છે. મંદિર ટ્રસ્ટ વિવિધ સામાજિક અને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓનું સંચાલન કરે છે. જેમ કે શાળા, તબીબી શિબિર, ગૌશાળા, લગ્ન સમારોહ માટે શ્રી રામબલી હોલ વગેરે. મંદિરની ભવ્યતા તમને તમે ક્યાં છો તે ભૂલી જવાની ખાતરી આપે છે.

ભગવાન સ્વામિનારાયણ જ્યારે અમદાવાદ પધાર્યા ત્યારે અમદાવાદની નગરદેવી માતા ભદ્રકાળીના દર્શન કર્યા હતા. માતા ભદ્રકાળી મંદિર અમદાવાદનાં ધાર્મિક ચહેરાના પ્રતિબિંબરૂપ છે. ગુજરાતના ઇતિહાસના અભિન્ન અંગ જેવા ભદ્રના કિલ્લાના એક ભાગ તરીકે ભદ્રકાળી મંદિર સલ્તનતયુગ, મોગલયુગ, મરાઠા યુગ, બ્રિટિશ યુગ જેવા અનેક સત્તાપલટાંનું સાક્ષી રહ્યું છે.

80 ના દશકમાં મંદિરના સભાગૃહ/રંગમંડપમાં ગણેશજી, મહાલક્ષ્મીજી, મહાકાળી, મહાસરસ્વતી, હનુમાનજી, ગાયત્રીદેવીની મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી. 90 ના દશકમાં રંગમંડપની દીવાલો કોતરણીવાળા આરસપહાણથી સુશોભિત કરવામાં આવી અને શ્રીયંત્ર, શ્રી વિસાયંત્ર અને સર્વસિદ્ધિ યંત્રોની સ્થાપના કરવામાં આવી.